ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਲ ਦਿਵਸ 2023: ਨੌਜਾਵਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਰੀ ਆਰਟਰੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ

ਜਲਦੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬਦਲਾਅ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਮੀ

ਚੰਡੀਗੜ : ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਡੀਗੜ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖ਼ਰਾਬ ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਸਿਹਤ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ.ਐਮ.ਈ.ਆਰ ਚੰਡੀਗੜ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚੰਡੀਗੜ ਵਿੱਚ ਲੱਗਭਗ 63% ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 83% ਔਰਤਾਂ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਅਤੇ ਕਾਰਡੀਅਕ ਅਰੇਸਟ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕੱਚੇ ਮੌਤ ਦੇ ਆਂਕੜੇ ਨਾਲ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਈਏ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਚੰਡੀਗੜ ਵਿੱਚ ਸੀ.ਵੀ.ਡੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਹਜ਼ਾਰ ਜਨਸੰਖਿਆ ’ਤੇ ਲੱਗਭਗ 1.1 ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਨ ਦਿਵਸ’ ’ਤੇ ਦਿਲ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਲਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ’ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।

ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕ

ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਿਸਕ ਫੈਕਟਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰ ਜਿਹੇ ਉੱਚ ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਸ਼ੁਗਰ ਅਤੇ ਮੋਟਾਪਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਭੋਜਨ ਵਿਕਲਪ ਜੋਖਿਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਜਮਾਂਦਰੁ ਵਿਕਾਰ ਜਾਂ ਦਿਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਫੈਮਲੀ ਹਿਸਟਰੀ ਦਿਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕੋਰੋਨਰੀ ਆਰਟਰੀ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ

ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਬੀਮਾਰੀ ਜੋ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਕੋਰੋਨਰੀ ਆਰਟਰੀ ਬੀਮਾਰੀ (ਸੀ.ਏ.ਡੀ)।  ਜਨਰਲ ਆੱਫ ਕਲੀਨਿਕਲ ਐਂਡ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ 2016 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੀ.ਏ.ਡੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ 50% ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ.ਏ.ਡੀ ਮੌਤ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਏਸੀਈ ਹਾਰਟ ਐਂਡ ਵੈਸਕੁਲਰ ਇੰਸਟੀਚਿਉਟ ਮੋਹਾਲੀ ਦੇ ਨਿਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਚੀਫ ਇੰਟਰਵੈਂਸ਼ਨਲ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰਕਚਰਲ ਹਾਰਟ ਸਪੈਸ਼ਲਿਸਟ ਡਾ. ਪੁਨੀਤ ਕੇ. ਵਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ‘‘ਸੀ.ਏ.ਡੀ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਦਿਲ ਸਿਹਤ ਜਾਂਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸੀ.ਏ.ਡੀ ਲਈ ਉੱਚਿਤ ਇਲਾਜ ਵਿਕਲਪ ਕੋਰੋਨਰੀ ਐਂਜੀਓਪਲਾਸਟੀ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਸਟੈਂਟ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਿਨੀਮਲੀ ਇਨਵੇਸਿਵ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਬੰਦ ਦਿਲ ਧਮਨੀਆਂ ਨੂੰ ਖੋਲਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਬਾਓਰਿਸੋਬੇਰਬਲ ਸਟੈਂਟ ਦੀ ਉਪਲਬੱਧਤਾ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਵਧੀਆ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।’’

ਐਓਰਟਿਕ ਸਟੈਨੋਸਿਸ

ਇੱਕ ਅਤੇ ਦਿਲ ਰੋਗ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਐਓਰਟਿਕ ਸਟੈਨੋਸਿਸ। ਐਓਰਟਿਕ ਸਟੈਨੋਸਿਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਖੂਨ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਲ ਦਾ ਵਾਲਵ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਾਂ ਪਤਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਲਕੇਮਿਸਟ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਮਟਡ ਦੀ ਇਕਾਈ ਓਜਸ ਹਸਪਤਾਲ ਪੰਚਕੁਲਾ ਦੇ ਨਿਦੇਸ਼ਕ ਇੰਟਰਵੈਂਸ਼ਨਲ ਕਾਰਡੀਓਜੋਲੀ ਸਰਜਨ ਵਾਇਸ ਐਡਮਿਰਲ ਡਾ. ਰਜਤ ਦੱਤਾ (ਸੇਵਾਮੁਕਤ) ਨੇ ਕਿਹਾ ‘‘ਐਓਰਟਿਕ ਸਟੈਨੋਸਿਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨੇ ਟ੍ਰਾਂਸਕੈਥੀਟਰ ਐਓਰਟਿਕ ਵਾਲਵ ਰਿਪਲੇਸਮੈਂਟ (TAVR) ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਮਿਨੀਮਲੀ ਇਨਵੇਸਿਵ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਘੱਟ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਰਿਕਵਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। TAVI/TAVR ਦੇ ਚੱਲਦੇ ਮੌਕੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੋਗੀਆਂ ’ਤੇ ਬੋਝ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।’’

ਨਵੀਨਤਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਿਲ ਦੇਖਭਾਲ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਰੋਨਰੀ ਆਰਟਰੀ ਰੋਗ ਅਤੇ ਐਓਰਟਿਕ ਸਟੈਨੋਸਿਸ ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਆਸ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦਿਲ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਲਾਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣੀ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ।